Yalnız adamın nağılı

Başıma nə gəlibsə bu kitablardan gəlib. İndi sizə danışacağım hekayənin baş verdiyi ərəfədə bütün günü oxuyurdum. Niyə oxuyurdum? Düzü, heç orasını da bilmirəm. Neyniyim, vərdiş eləmişəm. Adam var siqaretə, içkiyə nə bilim daha nələrə vərdiş eləyir. Mən də bu tövr. Bəs yazmaq? O da öz yerində. Arada içimdəki sim dilə gəlir. Sevdiyim yazıçılara oxşamaq istəyirəm. Ancaq, nə bilim, bu oxşamaq dediyim şeyin yazmaqla əlaqəsi varmı? Onlar kimi yaşamaq istəyirəm. Başqalarına oxşamağa çalışdıqca özümü unutdum. Bəlkə, indi  yalnızlıq dediyim şey də elə bu zaman hopdu canıma.

Hər şey oktyabrda başladı. Yalnız qalmaq istədim. Bir sabah gözümü açdım gördüm ki, yalnızam. Çıxdım küçəyə. Hər şey olduğu kimi yerində dayanmışdı. Xatırladım. Dünən də bu bina yerindəydi. İşıqfor hələ də üç rəngdə. Adamlar harasa tələsir. Dünənki kimi.  Küçə də hər zamanki küçə. Daha nə? Nə bilim, özümü bu uzunsov eyniliyə aid hiss eləmirdim. Bu işıqforda da, darıxa-darıxa gözləyən maşın təkərlərində də, elə bu yolda da, elə bu binada da məndən heç bir iz yox idi. Həmin gün bütün şəhəri gəzdim. Gəzdim deyəndə, Bakı hələ o zamanlar indiki kimi nəhəng deyildi. Beş mərtəbəli bir bina tapırdın, çıxırdın altıncı mərtəbəsinə, bütün şəhər ovcunun içində. Uzun zaman sonra anlayacaqdım ki, mənim yalnızlığım böyükdükcə bu şəhər də genişlənir. Məndən aldıqlarını özünə qatıb eninə-boyuna kökəlir.

Hələ baxdığım rəsmlərə, adam üzlərinə, heykəllərə uzun-uzun ilişib qalmağımı demirəm. Məni bu duyğudan çəkib çıxarmaq istəyən insanlar da yox deyildi. İnandırmağa çalışırdılar ki, hər şey yaxşı olacaq. Yəqin,  başa düşürsünüz, günəşli günlər fılan. Gözlərinin içinə qədər yalan deyirdilər. Heç nə yaxşı olmurdu.

Bir gün köhnə bir dostumla görüşdüm. İkimizin də gözümüzdə eyni şəkillər var idi. Ayaqqabılar haqqında uzun-uzun danışdıq. Niyə ayaqqabılar? Düzü orasını da bilmirəm. Sonda ayaqqabılarımızı dəyişdik. Ayrılanda da gülümsəyib zarafatla dedi: “Mənim ayaqqabılarımı geyinə bilərsən, amma mənim kimi yalnız ola bilməzsən”.

Boş küçələri gəzdim. İşıq dirəklərini saydım. Vitrinlərdəki gözəl manikenləri izlədim və düşündüm ki, indi heç kim heç yanda məni gözləmir. İndi bu küçədən, bu maniken donuqluğundan, bu işıq dirəklərindən başqa heç yanda mövcud deyiləm. Bəlkə, ən qatı yalnızlıq elə buydu. Bu nəhəng dünyada nöqtə boyda yerdən ibarət idin və heç özün də bilmirdin ki, bu nöqtə hansı cümlənin sonunu müjdələyir. Bəlkə, bu dünyada nöqtə boyda olduğunu düşündüyün an hər şey bitir. Bu nöqtə öz sonundu və sən də elə öz sonunsan.

Nə başınızı ağrıdım, insan hər şeyə öyrəşir. Elə öz yoxluğuma da çətin alışmadım. Ayağımı yad küçələrdən çəkib evə gətirə, hələ də nəfəs ala bilirdimsə bədbəxt deyildim. Yəqin bilərsən, yalnızlıq özünəvurğunluq gətirir. Ətrafımdakı adamları görməzdən gəlməyim buna görəydimi? Yox, heç kimə yuxarıdan aşağı baxası deyildim. Onları görürdüm, ancaq hansısa naməlum bir pərdənin arxasından. Və elə baxırdım ki, sanki Allah öz bəndəsini izləyir ya da elə baxırdım ki, sanki zəmilərin arasından qarğa balası qorxuyla müqəvvaya baxır.

Bircə həmin günü dəqiq xatırlayıram. Təbriz Xəlilbəyli küçəsində, heç unutmadığım o kafedə, çaxır içən iki dostun yanında oturmuşdum. Küçədən dikdaban ayaqqabıları ilə keçən o gözəl qadına sataşdı gözüm. Yerişindən yalnızlıq yağırdı. Asta-asta yeriyirdi. Çantasından möhkəmcə yapışıb.  Dikdaban geyinən qadınlar niyə yalnız olsun ki? Qəribsindim. Bütün gecə həmin dikdabanların şəkli gözümün önündən getmədi və bütün gecə həmin dikdabanlarla danışdım. Bu xəyali həmsöhətin varlığından necə sevindimsə bir anda göy üzünü daha yaxında, lap öz içimdə hiss elədim. Sinəmin tən ortasında gəzdirdiyim bu göy üzü də öz oxşarı kimi buludluydu və bu qara buludların arxasında nə ulduzdan, nə də aydan bir işarə vardı. 

Birdən qadının dikdabanları ilə dostumla dəyişdiyimiz ayaqqabıları tutuşdurdum və nədənsə dostumun ayaqqabısı mənə daha doğma, olduğundan daha qəşəng gəldi. Ona görə yox ki, günəş həmin ayaqqabıların arxasından çıxmışdı və mən həmin ayaqqabını yox, onun kölgəsini görürdüm, ona görə ki, günəş düz həmin ayaqqabının üzünə düşürdü və mən həmin ayaqqabının üzündən qayıdan işığı çoxdan, lap çoxdan tanıyırdım.

Bu işıqla tanışlığımız lap uşaqlığıma gedib çıxır. Hələ uzun illər qabaq bu barədə xatirələrimi sapa düzüb yaxşı bir muncuq, ya gözəl bir təsbeh düzəltmək arzusunda olsam da hər dəfə nədənsə həmin sap qopur, bu muncuq dənələri də hərəsi bir tərəfə dağılırdı. İndi həmin işığı yaxşı xatırlayıram. Bu çıraq işığıydı. Elekriki olmaya evlərin qənimi olan bu çıraq hələ şamın cin olub yoxa çıxdığı zamanlarda yaxşı dadımıza çatırdı. İndi görün nəyi düşünürəm? Mənim uşaqlığımın bütün sevincləri, kədərləri, gülüşləri, ağlamaqları, hamısı, hamısı o çırağın işığında əks olunub və mən indi həmin çırağın işığını harda görsəm kövrəlir, həyatımın muncuq dənələri kimi səpələnən hissələrini alıb öz yerinə qoymaq istəyirəm. Atam bir axşam evə gec gəldi. Anamın isti ağuşunda qısılıb atamı gözlədik. Çırağın işığı özləziyən çağda həyətdən atamın iri çəkmələrinin səsi gəldi. Həmin uzun boğaz ayaqqabıları ilk orda, o çırağın işığında gördüm və həmin çırağın işığında əks olunan ayaqqabılar həm də birdən-birə bu sehirli aləmin nəhayətsiz yaddaşında yer elədi. Nə bilim, bəlkə, o balaca uzun boğaz ayaqqabılar böyümüş, indi mənə dostumla dəyişdiyimiz ayaqqabı olaraq geri dönmüşdü.

Səhəri dostumun nimdaş ayaqqabısı ilə açdım. Göydən yerə şelləmə yağış tökürdü. Deməli, kimsə yuxarıda Allahın xətrinə dəymişdi. Gözünə döndüyüm Allah da heyfini yerdəkilərə çiləyir. Pəncərədən həyətə baxdım. Boysırasıyla düzülən işıq dirəkləri elə bil indi qol-qola verib yallı gedəcəklər. Çıxdım küçəyə. Nə çətir ? O bir şair var, adı da yadımdan çıxıb. Deyir çətir yağışa xəyanətdi. Elə şeir zad sevən adam deyiləm. Amma bu vəziyyət üçün o cümlədən gözəl ifadə ola bilməz. Lap şeir olmasın, eləcə quru söz olsun. Yenə də öz yerindədir. Uzunçuluq elədiyimi bilirəm, amma qoyun onu da deyim ki,  düzü, heç çətirim də yoxdur. Bircə babadan qalma dəri papağım, onun da yaşından çox yamağı var.

Yağış əməlli-başlı şittənmişdi. Nazlana-nazlana yağırdı. İşıqlı dünya cımcılıq su olmuşdu və elə mən də başımdan dırnağımacan yağışa bulaşmışdım. Dəmiryolu vağzalının yuxarısında köhnə “Qarabağ” mehmanxanası adlanan yerə getdim. Hündür bir təpənin üzərində təkcə adıyla ayaqda duran o  mehmanxana çoxdan uçulmuşdu və indi həmin mehmanxananın palçıqlı yerində gözəl bir təklik cücərmişdi. Hardan bilərdim ki, köhnə dostum orada rastıma çıxacaq. Belə novellavari sonluğu heç mən də gözləmirdim. Bircə onu bilirəm ki, dostumla uzun-uzun danışdıq. Sonda köhnə bir kafe tapdıq. Papağımızı istiyə verib əməlli-başlı qurulandıq. Söhbət gəzib-dolaşıb yenə ayaqqabılara gəldi. Niyə ayaqqabılar? Düzü orasını da bilmirəm. Axırda ayaqqabılarımızı yenidən dəyişdik. Ayrılanda da gülümsəyib zarafala dedim:

- Ayaqqabılarımı geyinə bilərsən, amma mənim kimi yalnız ola bilməzsən.